การจัดการศึกษาแบบคุณธรรมนำความรู้ : กรณีศึกษาโรงเรียนสัตยาไส

Abstract

               การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) การจัดการศึกษาแบบคุณธรรมนำความรู้ของโรงเรียนสัตยาไสด้านต่างๆ ได้แก่ หลักสูตร การเรียนการสอน เทคโนโลยีและแหล่งการเรียนรู้ ด้านการวัดและประเมินผล และการบริหารจัดการ (2) บทบาทของผู้บริหาร บทบาทของครู บทบาทของนักเรียน และบทบาทของผู้ปกครอง ผู้วิจัยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญคือ ผู้บริหาร ครูผู้สอน นักเรียน และผู้ปกครอง จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างและผู้วิจัย การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา

                ผลการวิจัยพบว่า (1) การจัดการศึกษาแบบคุณธรรมนำความรู้ของโรงเรียนสัตยาไส จัดทำหลักสูตรสถานศึกษาขั้นพื้นฐานที่เน้นคุณธรรมเป็นหลัก และสอดคล้องกับวิสัยทัศน์ พันธกิจและเป้าหมายของโรงเรียน ดำเนินการภายใต้พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 และหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 ของกระทรวงศึกษาธิการ โดยคำนึงถึงการได้รับโอกาสทางการศึกษาอย่างเท่าเทียมและความแตกต่างระหว่างบุคคล โดยใช้หลักคุณค่าความเป็นมนุษย์ 5 ประการ คือ ความรักความเมตตา ความจริง ความประพฤติชอบ ความสงบสุข และความไม่เบียดเบียน หรือการไม่ใช้ความรุนแรงในการแก้ปัญหา ผ่านรูปแบบการเรียนการสอนแบบบูรณาการคุณค่าความเป็นมนุษย์ สอดแทรกใน 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ตามทฤษฎีการเรียนรู้พหุปัญญา 8 ด้าน และเพิ่ม 1 ด้านในกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนรายวิชาคุณค่าความเป็นมนุษย์ EHV (Education in Human Values) ตลอดจนการออกแบบวิถีชีวิตของนักเรียนตามกระบวนการเรียนรู้แบบจิตตปัญญาศึกษา และแนวคิดทฤษฎีปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ทั้งนี้มีความแตกต่างกับโรงเรียนอื่นๆ คือ การจำกัดหรือลดเวลาการใช้เทคโนโลยีโดยให้ใช้เท่าที่จำเป็น แต่จะเน้นการใช้แหล่งการเรียนรู้ต่างๆ ผ่านกิจกรรมที่หลากหลายเพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้ผ่านการลงมือปฏิบัติจริง การจัดการเรียนการสอนโดยครูจะใช้การตั้งคำถามเพื่อกระตุ้นการเรียนรู้ของนักเรียนในการค้นหาคำตอบ การดึงคุณค่าความเป็นมนุษย์ออกมาจากภายในของตัวนักเรียน โดยผ่านกระบวนการคิดอย่างมีวิจารณญาณเป็นการหยั่งรู้ด้วยตัวเอง และการบริหารจัดการเน้นการมีส่วนร่วมอย่างเป็นกัลยาณมิตร เป็นการพัฒนาทั้งครูและนักเรียนไปพร้อมๆ กัน (2) บทบาทของผู้บริหาร การบริหารจัดการนำหลักการของกระทรวงศึกษาธิการสู่การปฏิบัติให้สอดคล้องกับธรรมชาติของโรงเรียน เป็นผู้นำด้านองค์ความรู้ด้านการจัดการเรียนการสอนใหม่ๆ ส่งเสริมการทำวิจัยในชั้นเรียน เป็นตัวอย่างที่ดีทั้งชีวิตการทำงานและชีวิตส่วนตัวให้กับครู นักเรียน ผู้ปกครอง บทบาทของครูการเป็นตัวอย่างที่ดีเป็นส่วนสำคัญในการส่งเสริมการเรียนรู้ด้านคุณธรรมของนักเรียน บทบาทของนักเรียนเป็นผู้เรียนรักการเรียนรู้ บทบาทของผู้ปกครองการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม พร้อมทั้งเป็นตัวอย่างที่ดีให้สอดคล้องกับบทบาทของนักเรียน ตลอดจนพฤติกรรมของนักเรียนที่เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีส่งผลถึงการกระทำเป็นแบบอย่างที่ดีของผู้ปกครองด้วย เป็นการยกระดับพื้นฐานจิตใจทั้งระบบ (3) การจัดการศึกษาแบบคุณธรรมนำความรู้ของโรงเรียนสัตยาไสทำให้ครูปรับเปลี่ยนวิธีการสอน และทำให้นักเรียนมีทักษะการเรียนรู้สำหรับในศตวรรษที่ 21