ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับความสุขแท้ตามความเป็นจริง

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อถกคำถามทางปรัชญาว่า “มนุษย์จะได้ความสุขแท้จากการประพฤติตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงหรือไม่”โดยใช้วิภาษวิธีและการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นผลการวิจัยพบว่าฝ่ายตรงข้ามที่ไม่เห็นด้วยแสดงเหตุผล 3 ข้อว่าการประพฤติตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไม่ให้สุขแท้เพราะความสุขที่มนุษย์แสวงหานั้นมีหลากหลายและมนุษยนิยมชี้ว่าไม่มีความสุขใดเป็นความสุขสูงสุด ทุกความสุขมีคุณค่าเท่ากันได้แก่ 1) ความสุขสะดวกสบาย 2) ความสุขในการได้ผลประโยชน์ 3) ความสุขในการดำรงวงศ์ตระกูลซึ่งปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงดูเหมือนจะไม่ได้ส่งเสริมความสุขเช่นนี้เลยผู้วิจัยวิจารณ์เหตุผลฝ่ายตรงข้ามว่ามีจุดอ่อนอย่างสำคัญคือ การตีความความสุขแท้ซึ่งมีความหมายมากกว่า ความสุขในด้านต่างๆ ที่เข้ากันได้โดยทั่วไปตามมนุษยนิยมและจิตวิทยาโดยชี้ถึงผลเชิงลบของการมุ่งสู่ความสุขไม่แท้ในแต่ละด้าน 1) ความสุขสะดวกสบายนำไปสู่ความเกียจคร้านและทำให้เกิดทุกข์ทั้งทางกายและอารมณ์ได้ 2) ความสุขผลประโยชน์นำไปสู่การเอาเปรียบความเห็นแก่ตัวและทำให้ผู้อื่นเป็นทุกข์ 3) ความสุขดำรงเผ่าพันธุ์นำไปสู่ความหลงในกามจนเกิดปัญหาในสังคม ระดับคุณภาพของความสุขอารักขายีนยังทำให้เกิดการเข้าข้าง การช่วยเหลือพวกพ้องและการปกป้องพวกพ้องซึ่งกล้าบ้าบิ่นและรุนแรงไปเป็นความขัดแย้งและสงครามได้ 4) ระดับคุณภาพของความสุข สำหรับมนุษย์ที่จะเป็นความสุขแท้ได้จึงเป็นความสุขตามสัญชาตญาณปัญญาซึ่งปรัชญากระบวนทรรศน์หลังนวยุคชี้ว่าความสุขแท้เกิดได้จากการพัฒนาคุณภาพชีวิตขึ้นไปเรื่อยๆ ดังนั้นคำตอบวิจัยคือ มนุษย์จะได้ความสุขแท้จากการประพฤติตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยผู้วิจัยเสนอเหตุผลสนับสนุนคำตอบของผู้วิจัยว่า 1) ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาจริยะที่เน้นให้รู้จักบริหารสัญชาตญาณในระดับรองลงมาเพื่อให้มนุษย์ได้มีความสุขในระดับพอเพียง และให้เกิดความสุขสูงสุดแก่สัญชาตญาณปัญญา 2) ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่ตีความด้วยปรัชญากระบวนทรรศน์หลังนวยุคจึงจะเน้นการสร้างสรรค์ การปรับตัว การร่วมมือและการแสวงหาซึ่งนำไปสู่การมีพัฒนาคุณภาพชีวิตเพื่อให้มีความสุขที่มีคุณภาพที่ดีมากขึ้นไปเรื่อยๆ 3) การพัฒนาคุณภาพชีวิตด้วยเมตตาย่อมทำให้เกิดความสุขแท้คือ การมีความสุขบนความสุขของผู้อื่นซึ่งเป็นคุณค่าร่วมในปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในระดับชุมชนและประเทศ 4) ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่ส่งเสริมการกำกับความประพฤติด้วยองค์ประกอบคุณธรรม 4 ด้าน ย่อมทำให้มนุษย์ประพฤติตามแนวทางสายกลางเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นไปเรื่อยๆ ได้อย่างยั่งยืน ผลลัพธ์ของการวิจัยนี้จะช่วยแสดงคุณค่าที่แท้จริงของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงซึ่งสามารถนำไปให้เป็นความรู้แก่ประชาชนทุกระดับผ่านทีมสอน (teaching)กับทีมอบรม (educating) คือสอนให้มีความรู้ตามเกณฑ์มาตรฐาน เนื้อหาเชิงวิชาการ หลักปรัชญาและการตีความตัวบทหลักปฏิบัติด้วยคุณธรรม 4 หลักเมตตา และกระบวนทรรศน์หลังนวยุคเมื่อประชาชนได้มีความรู้ความเข้าใจแล้ว ก็ควรที่จะมีการอบรมให้เขาประพฤติดีได้จนเป็นนิสัยตลอดชีวิตโดยเน้นการสร้างสรรค์การปรับตัว การร่วมมือและการแสวงหาตามแนวทางปรัชญาหลังนวยุคผลของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงจึงจะเป็นไปในเชิงรุกต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนได้เป็นความผาสุกของประเทศและของโลกได้