ปัญหากฎหมายในการนำสิทธิบัตรมาเป็นหลักประกันทางธุรกิจตามร่างพระราชบัญญัติหลักประกันทางธุรกิจ พ.ศ. ....1

Abstract

                วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหากฎหมายเกี่ยวกับการนำสิทธิบัตรมาเป็นหลักประกันทางธุรกิจตามร่างพระราชบัญญัติหลักประกันทางธุรกิจ พ.ศ. .... ซึ่งได้มีการศึกษากฎหมายที่เกี่ยวข้องทั้งของประเทศไทยและต่างประเทศ

                จากการศึกษาพบว่า กฎหมายการประกันการชำระหนี้ด้วยทรัพย์สินตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ในเรื่องจำนองและจำนำนั้นไม่อาจนำมาปรับใช้กับสิทธิบัตรได้ เนื่องจากสิทธิบัตรเป็นทรัพย์สินทางปัญญาอย่างหนึ่ง มิใช่อสังหาริมทรัพย์หรือสังหาริมทรัพย์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ และพระราชบัญญัติสิทธิบัตร พ.ศ. 2522 ซึ่งเป็นกฎหมายเฉพาะก็มิได้มีบทบัญญัติที่กำหนดให้สิทธิบัตรสามารถนำมาเป็นหลักประกันการชำระหนี้ได้ ปัจจุบันได้มีการเสนอร่างพระราชบัญญัติหลักประกันทางธุรกิจ พ.ศ. .... ของคณะกรรมการพิจารณาปรับปรุงและพัฒนากฎหมายว่าด้วยหลักประกันทางธุรกิจ ในคณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย เพื่อแก้ไขปัญหาอุปสรรคดังกล่าว อย่างไรก็ตาม แม้ว่าร่างพระราชบัญญัติหลักประกันทางธุรกิจ พ.ศ. …. จะกำหนดให้สิทธิบัตรสามารถนำมาเป็นหลักประกันการชำระหนี้ได้ แต่ยังมีหลักเกณฑ์บางประการที่ไม่ชัดเจนซึ่งเป็นปัญหาและอุปสรรคต่อการนำสิทธิบัตรมาเป็นหลักประกัน กล่าวคือ (1) ปัญหาเกี่ยวกับการกำหนดให้สิทธิบัตรเป็นประเภทของทรัพย์สินที่จะนำไปใช้เป็นหลักประกัน (2) ปัญหาเกี่ยวกับการจดทะเบียนสิทธิบัตรที่เป็นหลักประกัน (3) ปัญญาเกี่ยวกับการประเมินมูลค่าสิทธิบัตร (4) ปัญหาเกี่ยวกับการบังคับหลักประกันกับสิทธิบัตรที่นำมาเป็นหลักประกันดังนั้น วิทยานิพนธ์นี้จึงเสนอให้มีการแก้ไขเพิ่มเติมร่างพระราชบัญญัติหลักประกันทางธุรกิจ พ.ศ. .... เพื่อให้สามารถนำสิทธิบัตรมาเป็นหลักประกันได้อย่างแท้จริง ดังนี้ คือ (1) ควรกำหนดประเภทของทรัพย์สินที่สามารถนำมาเป็นหลักประกันให้หมายความรวมถึงสิทธิบัตรไว้โดยชัดเจน (2) ควรกำหนดให้ต้องทำสัญญาหลักประกันทางธุรกิจเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อนายทะเบียนกรมทรัพย์สินทางปัญญา โดยกำหนดให้ขั้นตอนการจดทะเบียนหลักประกันและขั้นตอนการแจ้งการเป็นหลักประกันควรจะปฏิบัติให้เสร็จสิ้นในหน่วยงานเดียว (3) จัดให้มีองค์กรที่มีบุคคลากรที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญในการประเมินมูลค่าสิทธิบัตรโดยเฉพาะ ซึ่งอาจเป็นการจัดตั้งขึ้นมาในรูปขององค์กรภาคเอกชนเป็นผู้ดำเนินการ เพื่อให้การกำหนดมูลค่าสิทธิบัตรมีมาตรฐานและเป็นที่ยอมรับโดยทั่วไป และ (4) ควรกำหนดให้มีกระบวนการบังคับหลักประกันที่รวดเร็วด้วยการกำหนดระยะเวลาที่แน่นอนในการจำหน่ายหลักประกันโดยวิธีการประมูลโดยเปิดเผย นอกจากนี้ ควรเพิ่มทางเลือกให้คู่สัญญามีโอกาสเลือกใช้วิธีการจำหน่ายสิทธิบัตรที่เป็นหลักประกันโดยวิธีอื่นเช่นเดียวกับสหรัฐอเมริกานอกเหนือจากการประมูลโดยเปิดเผย