มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองสิทธิของจำเลยผู้บริสุทธิ์

Abstract

ความผิดพลาดในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของรัฐ อาจเกิดขึ้นได้ เสมอ แม้ว่าจะมีบทบัญญัติของกฎหมายที่กำหนดวิธีดำเนินกระบวนการเอาไว้อย่างรอบคอบและรัดกุมแล้วก็ตาม แต่หากผู้บริสุทธิ์ต้องถูกนำเข้ามาสู่กระบวนการยุติธรรม โดยปราศจากการกลั่นกรองคดีที่มีประสิทธิภาพก็ย่อมส่งผลให้เกิดความเสียหายอย่างใหญ่หลวง
ต่อจำเลยผู้บริสุทธิ์ รวมทั้งบุคคลที่เกี่ยวข้องกับจำเลยผู้บริสุทธิ์ ย่อมได้รับความทุกข์ทรมานพร้อมไปกับการสูญเสียอิสรภาพ ชื่อเสียง การเงิน สุขภาพจิต รวมทั้งบุคคลที่เกี่ยวข้องย่อมได้รับผลกระทบไปด้วย รัฐจึงต้องมีหน้าที่เข้ามาดูแล เพื่อเยียวยาต่อความเสียหายที่เกิดขึ้น ทำให้มีกฏหมายที่นำมาเพื่อใช้แก้ไขเยียวยาความผิดพลาดขึ้น อันได้แก่ การรื้อฟื้นคดีอาญาขึ้นพิจารณาใหม่ หรือการจ่ายค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จำเลยผู้บริสุทธิ์ในคดีอาญา ในส่วนของการรื้อฟื้นคดีอาญาขึ้นใหม่นั้น เป็นวิธีการแก้ไขผลของคำพิพากษาที่ถึงที่สุดแล้วที่ให้ลงโทษแก่จำเลยผู้บริสุทธิ์ หากศาลเห็นว่า บุคคลผู้ต้องรับโทษอาญาโดยคำพิพากษาถึงที่สุด

ในคดีเดิม มิได้กระทำความผิด ก็ให้ศาลพิพากษา ยกคำพิพากษาเดิม และพิพากษาว่าบุคคลนั้นมิได้กระทำความผิด ส่วนการชดใช้ค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จำเลยในคดีอาญานั้น เป็นมาตรการชดใช้ เยียวยาให้แก่ผู้บริสุทธิ์ในรูปของตัวเงินเป็นหลัก และต้องเป็นเหตุในลักษณะคดีที่กฎหมายกำหนดเท่านั้น

การเยียวยาความเสียหายให้แก่จำเลยผู้บริสุทธิ์โดยอาศัยกฎหมายทั้งสองฉบับดังกล่าว อาจกล่าวได้ว่าเป็นหลักประกันในการคุ้มครองสิทธิ และเสรีภาพของจำเลย ผู้บริสุทธิ์ เพียงแต่ว่าการเยียวยาความเสียหายนั้น ทำอย่างไรจึงจะทำให้จำเลยผู้บริสุทธิ์ สามารถกลับคืนสู่สถานะเดิมหรือใกล้เคียงสถานะเดิมให้มากที่สุด และต้องสอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงในปัจจุบันด้วย